نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سینا پیکری ¹
• محسن ایثاری ²
• مهنا تاج نسایی ³
• سید دانا پریزادی ⁴
• جمیل بهرامی ²

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی و مدیریت منابع آب، گروه مهندسی عمران، دانشکده مهندسی، دانشگاه کردستان، سنندج، کردستان، ایران.

² استادیار، گروه مهندسی عمران، دانشکده مهندسی، دانشگاه کردستان، سنندج، کردستان، ایران.

³ استادیار، گروه مهندسی عمران، واحد بیجار، دانشگاه آزاد اسلامی، بیجار، ایران.

⁴ دانشجوی دکتری مهندسی سازه، گروه مهندسی عمران، دانشکده مهندسی، دانشگاه کردستان، سنندج، کردستان، ایران.

چکیده

سیل یکی از مخرب‌ترین بلایای طبیعی است که هر ساله خسارات قابل توجهی به زیرساخت‌ها، محیط زیست و جوامع انسانی وارد می‌کند. اقلیم خشک و نیمه خشک ایران، به همراه پراکنش نامناسب بارش، وقوع جریان‌های سیلابی را تشدید کرده و مدیریت بهینه این پدیده را ضروری ساخته است. جهت بررسی رابطه بارش-رواناب، به دلیل محدودیت در آمار موجود و در دسترس، می‌بایست مدلی انتخاب گردد که بتواند رواناب را با کمترین پارامترها و با دقت قابل قبولی شبیه-سازی نماید. در این پژوهش، با هدف شبیه‌سازی فرآیند بارش-رواناب در حوضه نوره (کوه آبیدر سنندج)، مدل HEC-HMS به کار گرفته شده است. داده‌های مربوط به بارش و خصوصیات حوضه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) پردازش و به عنوان ورودی مدل استفاده شده‌اند. نتایج نشان داد که ترکیب مدل HEC-HMS و GIS دقت برآورد پارامترهای هیدرولوژیکی، مانند شماره منحنی (CN) و زمان تاخیر، را افزایش داده و زمان مدلسازی را کاهش داده است. برآورد دبی اوج لحظه‌ای برای دوره‌های بازگشت‌ مختلف (2 الی 100 سال) نشان می‌دهد که مقدار دبی حداکثری تولید شده در این حوضه بین 63/2 تا 93/19مترمکعب بر ثانیه متغیر است. همچنین، مقایسه نتایج مدل HEC-HMS با روش تجربی دیکن نشان داد که مدل HEC-HMS دقت بیشتری دارد. در نهایت، تحلیل ظرفیت عبور سازه‌های هیدرولیکی موجود در منطقه نشان داد که برخی از این سازه‌ها در مواجهه با دبی‌های حداکثری طراحی شده، کارایی لازم را ندارند.

کلیدواژه‌ها

• مدل بارش-رواناب
• HEC-HMS
• دیکن
• حوضه نوره

موضوعات

• آب و سازه‌های هیدرولیکی